Het beeld van een groepje ontredderde Oekraïense vluchtelingen bij de aanmeldlocatie op Amsterdam Centraal zal ik niet snel vergeten. Het was slechts een paar weken na het uitbreken van de oorlog en de verontwaardiging van de verwoestende beelden op tv was groot. Ineens was de oorlog ook hier zichtbaar. Voornamelijk vrouwen en kleine kinderen waren met de trein vanuit Berlijn en Praag naar Amsterdam gekomen en werden hier opgevangen door een vrijwilliger van het Rode Kruis. De Oekraïners droegen rugzakken en plastic tasjes met alle bezittingen die ze nog hadden. Een vrouw had zelfs haar hondje meegenomen. Ook die was op de vlucht voor het Russische geweld. Middenin de alledaagse hectiek, op een van de drukste plekken in Amsterdam, stond ineens een groep mensen die huis en haard had achtergelaten. Mensen waarvan de toekomst van de een op de andere dag uiterst onzeker was geworden. En de wereld om hen heen draaide gewoon door. Voorbijgangers snelden zich naar de trein. Reizigers checkten in en uit. Tramdeuren sloegen dicht. Ik vond het een surrealistisch beeld.
Het is vandaag precies een jaar geleden dat de Russische invasie in Oekraïne van start ging en de oorlog begon. Dat Nederland solidair was met Oekraïne werd al snel duidelijk door de grote inzamelingsacties, het recordbedrag aan donaties via Giro555 en het feit dat veel mensen gevluchte Oekraïners in huis namen. De schok van wat er zich een paar duizend kilometer verderop in Europa afspeelde was groot. Het gevoel van saamhorigheid en de behoefte om te helpen nog groter. Het is bijna niet te verteren dat de oorlog een jaar later onverminderd doorgaat en dat we inmiddels bijna gewend zijn geraakt aan de verschrikkelijke beelden van geweld, bominslagen, verlaten straten en compleet verwoeste steden. De eerste 'verjaardag' van de oorlog is dan ook een uitgelezen moment om stil te staan bij de slachtoffers en het leed waar miljoenen Oekraïners, in binnen- en buitenland, nog altijd dagelijks mee moeten leven. En het moet worden benoemd: dat komt enkel en alleen door de grootheidswaan van de Russische agressor. Die moet worden gestopt.
Inmiddels maakt het overgrote deel van de Oekraïense vluchtelingen in Nederland volwaardig deel uit van onze samenleving. Kinderen en jongeren gaan naar school en studeren en volwassenen hebben een baan gevonden. Het feit dat deze mensen zo goed worden opgevangen en ondersteund in Nederland vind ik hartverwarmend. Ik kan mij niet voorstellen hoe het is om een nieuw bestaan op te moeten bouwen in een ander land met een andere cultuur, terwijl er op mijn geboortegrond een oorlog in volle gang is. Helemaal omdat veel Oekraïense vluchtelingen niet alleen hun huis, maar ook hun familie, vrienden en kennissen hebben achtergelaten. Dat getuigt van een enorme veerkracht en ik heb daar alleen maar veel bewondering voor.
Deze bewondering ervaarde ik een klein halfjaar na de start van de oorlog ook in de bus richting Amsterdam-Oost. Het was de eerste zaterdag van augustus en Amsterdam Pride was in volle gang. De jaarlijkse botenparade was net afgelopen. Achterin de bus zat een groepje Oekraïense meisjes van een jaar of 15. Ze waren geheel uitgedost in alle kleuren van de regenboog. Ik vermoed dat ze na een middag feesten aan de gracht op weg terug waren naar de opvanglocatie. Dat ontroerde mij enorm. Ik vond het mooi om te zien dat deze kinderen een leuke dag hadden gehad. Ik vond het nog mooier om te zien dat deze kinderen hun toekomst niet laten afpakken door oorlog en geweld. Dat ze de liefde durven te vieren en dat ze opkomen voor hun eigen vrijheid en dat van een ander. Ook wanneer de bommen in het thuisland vallen. Dat stemt hoopvol.
De oorlog laat niet alleen in Oekraïne diepe sporen na. Sinds 24 februari 2022 is de wereld veranderd. De veiligheid in Europa is niet langer vanzelfsprekend en de gevolgen hiervan zijn duidelijk voelbaar. De torenhoge inflatie, absurde energieprijzen en dure boodschappen raken iedereen. Het is de prijs die we betalen voor het verdedigen van onze vrijheid. Helaas is niet iedereen bereid deze prijs te betalen. Groeperingen aan de extreemrechtse kant van het politieke spectrum kijken liever weg. Met hashtags als #nietmijnoorlog, andere populistische leuzen, valse tegenstellingen en desinformatie proberen ze de eensgezindheid en saamhorigheid in de samenleving vakkundig af te breken. Een gevaarlijke ontwikkeling die bovendien alleen maar koren op de molen is van de Russische agressor. Het is goedkope en populistische partijpolitiek over de rug van miljoenen Oekraïners.
De oorlog in Oekraïne is Poetin's oorlog. Hij is deze bloeddorstige operatie begonnen en hij kan deze elk moment weer stoppen. Maar, dat doet hij niet. Daarom is de strijd die Oekraïense soldaten iedere dag opnieuw voeren aan het front wel degelijk onze strijd. Het is de strijd voor vrijheid en soevereiniteit en het is het verdedigen van onze Westerse waarden. Het stopt niet bij Oekraïne. De hashtag #nietmijnoorlog is fout. Het is wegkijken en ontkennen. Het is Russische propaganda en fout zijn in de oorlog. In die andere oorlog, die in de jaren '40 van de vorige eeuw, hadden ze daar een speciale benaming voor.
Wees niet fout in deze oorlog, maar hoopvol. Ook wanneer het moeilijk is. Maak er het beste van, net als de Oekraïense kinderen in de bus.